Siedziba pruskich władz zaborczych

o III rozbiorze Polski od 26 stycznia 1796 roku rządy w Białymstoku przejęli Prusacy, którzy ustalili tu stolicę departamentu białostockiego wchodzącego w skład prowincji Prus Nowowschodnich. Tak Białystok pierwszy raz w swej historii stał się siedzibą władz administracyjnych szczebla wyższego. Rok później pruska administracja podjęła działania Kamerą Wojen i Domen /tzw. wojennoekonomiczną/ oraz sukcesywnie uruchamiała różne urzędy takie jak: rejencja /władza sądownicza/, landrat /starostwo/, specjalistyczne służby, deputacje, komisje i hipotekę.

Tak więc Białystok z miasta rezydencjonalnego stał się centrum administracyjnym, co otworzyło przed nim nowe perspektywy i szanse. Wzrosła liczba ludności, powiększył się rynek zbytu na towary, wzrosło zaopatrzenie na usługi, zmienił się także korzystnie układ szlaków komunikacyjnych. Rozpoczęła się również akcja germanizacyjna, połączona z osiedlaniem przybyszów z krajów niemieckich, zakwaterowaniem obcych wojsk i bezdusznym egzekwowaniem nowych praw. W 1800 roku państwo stanowiło konglomerat narodowościowo-wyznaniowy, gdzie na 3930 mieszkańców było 1788 Żydów, a na pozostała liczbę składali się Polacy, Białorusini i Niemcy.

Izabella Branicka w 1802 roku sprzedała Prusom reprezentowanym przez Kamerę miasto Białystok, folwarki i przyległe wsie.

W 1804 roku władze zaborcze rozpoczęły wydawanie pierwszego w Białymstoku czasopisma z ogłoszeniami urzędniczymi, niemalże w całości po niemiecku, zatytułowanego "Nowo-Wschodnich Prus doniesienia, ku wygodzie publicznej". Prezydent K. von Knobloch doprowadził do otwarcia w lutym 1806 roku loży masońskiej, której siedzibą był gmach obecnie zajmowany przez Książnicę Podlaską przy ul. Kilińskiego. Jedyną szkołą średnią, która prężnie działała w czasie rządów pruskich była szkoła podwydziałowa, przemianowana po 1802 roku na 6-cio letnie gimnazjum wyższe /obecnie VI Liceum Ogólnokształcące/.

---