Lasy regionu

W celu zachowania terenów leśnych, cennych pod względem florystycznym, faunistycznym, geologicznym czy historycznym mogących służyć nauce, dydaktyce czy tez turystyce, na terenie północno-wschodniej Polski utworzono sieć obiektów poddanych ochronie. Wartość tych obiektów jest zróżnicowana, wszystkie one jednak tworzą system wzajemnie się uzupełniający w taki sposób, że ochroną objęte są znaczne fragmenty nieomal wszystkich typów roślinności leśnej reprezentowanej na terenia RDLP.

Obiekty chronione, tworzone są na podstawie funkcjonującego w tym zakresie prawa krajowego. Podstawowym aktem prawnym o ochronie przyrody jest ustawa o ochronie przyrody z 1991 r. (Dz.U. nr 114 z dnia 12.12.1991 r.). Uzupełniają ją rozporządzenia rady ministrów o ochronie gatunkowej roślin i o ochronie gatunkowej zwierząt.

Pierwsza forma ochrony jest park narodowy. Jest to najwyższa forma ochrony przyrody w Polsce, obejmująca znaczne obszary terytorium kraju. Parki narodowe posiadają własna administrację i nie wchodzą w skład Lasów Państwowych. Jednostką nadrzędną parków narodowych jest Krajowy Zarząd Parków Narodowych podległy Ministerstwu Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa Tworzone są mocą rozporządzenia Rady Ministrów.

Na terenie Polski północno-wschodniej leżą cztery parki narodowe. Najstarszym z nich, chroniącym obszerne fragmenty Puszczy Białowieskiej o powierzchni 10502 hektarów jest Białowieski Park Narodowy. Drugim jest Węgierski Park Narodowy. Tutaj chroniony jest system wodny Jeziora Wigry wraz z obszernymi fragmentami lasów Puszczy Augustowskiej. Zajmuje on powierzchnię 14840 ha, w tym lasów jest 9315 hektarów.

Najrozleglejszym w kraju (59233 hektarów, w tym lasy 13372 hektarów) jest Biebrzański Park Narodowy, obejmujący tereny bagiennej Kotliny Biebrzańskiej.

W ostatnich latach powołano Narwiański Park Narodowy, chroniąc bagna i rozlewiska rzeki Narwi, o pow. 7350 ha.

Kolejną formą ochrony przyrody są rezerwaty przyrody. Rezerwaty tworzone są na podstawie rozporządzenia Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Obejmują obszary od kilku arów do kilkuset hektarów. W większości administrowane są przez Lasy Państwowe.

Aktualnie na terenie RDLP funkcjonuje 106 rezerwatów przyrody zajmujących powierzchnię około 23 tysięcy hektarów.

Parki krajobrazowe są powierzchniową formą ochrony przyrody. Tworzone są na podstawie rozporządzenia wojewody. Tworzy się je w celu ochrony krajobrazu zarówno przyrodniczego jak i kulturowego. W znacznej mierze obejmują one swoim zasięgiem tereny leśne. Parki krajobrazowe posiadają własne zarządy parku, a ich działalność nadzorowana jest przez urzędy wojewódzkie. Gospodarkę leśną na obszarze parków krajobrazowych prowadza samodzielne nadleśnictwa. Na obszarze administrowanym przez RDLP w Białymstoku funkcjonuje 6 parków krajobrazowych. Należą do nich: Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej im. Prof. Sławińskiego, Nadbużański Park Krajobrazowy, Mazurski Park Krajobrazowy, Suwalski Park Krajobrazowy, Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi i Park Krajobrazowy Puszczy Romickiej.

Zajmują one łączną powierzchnię około 138,7 tys. hektarów, w tym powierzchnia leśna wynosi około 89 tys. hektarów.

Kategorią ochrony przyrody o rygorach nieco niższych od parku krajobrazowego stosowaną w planowaniu przestrzennym jest obszar chronionego krajobrazu. Tą formą ochrony przyrody, na obszarze północno-wschodniej Polski objęte jest około 1100 tys. hektarów różnych gruntów. Drzewa o wybitnie dużych rozmiarach lub o interesującym ze względów krajobrazowych kształcie, chronione są jako pomniki przyrody. Łączna ilość pomników przyrody na terenie RDLP wynosi 1321 sztuk.

Ponadto wprowadzane są dalsze formy indywidualnej ochrony przyrody. Są nimi: użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe.

Lasy stanowią bogactwo ogólnonarodowe i są szeroko udostępniane społeczeństwu. W północno-wschodniej Polsce, tereny leśne są szczególnie atrakcyjne dla turystyki, pobytów rekreacyjnych, spacerów weekendowych, grzybobrania, zbieractwa płodów runa leśnego, itp. Przebywanie w lasach jest ustawowo dozwolone, jednakże z pewnymi ograniczeniami, mającymi na celu zabezpieczenie substancji leśnej przed zniszczeniem lub zniekształceniem. Brane jest tu również pod uwagę bezpieczeństwo osób penetrujących las. Stałym zakazem wstępu objęte są:

• uprawy leśne do 4 m wysokości,
• powierzchnie doświadczalne i drzewostany nasienne,
• ostoje zwierząt,
• źródliska rzek i potoków,
• obszary zagrożone erozją.

Ponadto okresowo wyłącza się z udostępniania obszary, na których prowadzone są niektóre zabiegi gospodarcze, związane z ochroną lasu lub pozyskiwaniem drewna. Szczególnymi zakazami lub ograniczeniami wstępu objęte są rezerwaty przyrody.

---