Lasy regionu

Kolejną z podstawowych klasyfikacji przyrodniczych dzielących obszar kraju, jest regionalizacja przyrodniczo-leśna. Jej zadaniem jest przedstawienie geograficznego zróżnicowania przyrodniczych warunków hodowli lasów, które wyraża się w różnej roli poszczególnych gatunków drzew w budowie lasów. W regionalizacji przyrodniczo-leśnej, opracowanej przez Mroczkiewicza i Tramplera, wyróżniono następujące jednostki: mezoregion, dzielnica, kraina.

Cały kraj podzielony został na osiem krain przyrodniczo-leśnych. Tereny RDLP w Białymstoku lokują się w dwóch krainach: II Krainie Mazursko-Podlaskiej oraz IV Krainie Mazowiecko-Podlaskiej. Większość obszaru dyrekcji, tj. jej środkowa, wschodnia oraz północna część leży w zasięgu II Mazursko-Podlaskiej Krainy przyrodniczo-leśnej. Obszar ten pokrywa się z zasięgiem gromadnego występowania świerka pospolitego na północno-wschodnich terenach polski. Są to tereny położone w dużej części w zasięgu zlodowacenia bałtyckiego i w związku z tym charakteryzują się młodoglacjalnymi krajobrazami o charakterze pagórkowatym, sandrowym lub równinno-morenowym. Jedynie część południowo-wschodnia tej Krainy leży na obszarze zlodowacenia środkowo-polskiego, gdzie dominują krajobrazy staroglacjalne o dość silnie rozmytych formach terenu.

Klimat Krainy II jest surowy i najchłodniejszy (za wyjątkiem gór) w Polsce. Szczególnie chłodne są północno-wschodnie fragmenty, gdzie w okolicy Wiżajn znajdować się ma polski biegun zimna. O surowości klimatu Krainy Mazursko-Podlaskiej świadczy również najkrótszy w Polsce termiczny okres wegetacyjny roślin, który wynosi tutaj od 190 do 210 dni. Okres ten dłuższy jest na południu krainy, krótszy zaś w jej północnej części.

Najczęściej występują tu bory sosnowe, spotykane na ubogich i średniożyznych siedliskach świeżych, wilgotnych i bagiennych. Sosna zwyczajna jest podstawowym gatunkiem lasotwórczym, posiada tu optymalne warunki rozwojowe i wykształca bardzo wartościowe ekotypy znane szeroko jako sosna mazurska i sosna supraska. Kolejnym gatunkiem o zasadniczym znaczeniu w Krainie II jest skwierk pospolity. Wykazuje dużą dynamikę rozwojową i ekspansywność w opanowywaniu siedlisk, Na tym terenie występuje jako gatunek panujący w niektórych drzewostanach, tworząc zespoły niżowych świerczyn borealnych. W Puszczy Białowieskiej osiąga wysokość 51 m. Siedliska żyzne, związane z podłożem gliniastym i gliniasto-piaszczystym reprezentowane są przez tzw. grądy czy lasy liściaste, gdzie gatunkiem dominującym powinien być dąb szypułkowy (rzadziej bezszypułkowy), który w zmieszaniu ze świerkiem, grabem, brzozą i niekiedy lipą, preferuje siedliska zarówno świeże jak i wilgotne. Lite drzewostany dębowe spotyka się stosunkowo rzadko.

Na siedliskach o wilgotnym lub bagiennym charakterze, czyli w zagłębieniach terenowych oraz sąsiedztwie rzek, strumieni, jezior występują zbiorowiska roślinne znane jako olsy lub łęgi olszowe oraz łęgi jesionowo-olszowe. Wiodącą rolę odgrywa tutaj olsza czarna, która tworzy drzewostany lite lub z domieszką jesionu. Spore znaczenie przyrodnicze i gospodarcze ma brzoza pojawiająca się na wszystkich siedliskach. Pozostałe gatunki drzewiaste, takie jak jesion, grab, klon, lipa, modrzew, występują w leśnych zespołach roślinnych z reguły w formie domieszek. Zasobność drzewostanów w II Mazursko-Podlaskiej Krainie przyrodniczo-leśnej jest wyższa od przeciętnej w nizinnej części Polski.

Południowa i południowo-zachodnia część RDLP w Białymstoku położona jest w IV Mazowiecko-Podlaskiej Krainie przyrodniczo-leśnej. Leży ona w zasięgu zlodowacenia środkowo-polskiego i w związku z tym dominują tu krajobrazy o dość silnie rozmytych formach, z reguły o charakterze równinnym. Kraina ta jest wyraźnie cieplejsza od Krainy Mazursko-Podlaskiej, a także nieco suchsza, z mniejszą ilością opadów atmosferycznych, oscylująca w granicach 500 mm rocznie. Najliczniej występują tutaj bory sosnowe, wyraźnie związane z ubogimi, piaszczystymi, często wydmowymi siedliskami świeżymi i wilgotnymi. Na żyźniejszych siedliskach piaszczystych lub piaszczysto-gliniastych, występują zespoły roślinne o charakterze borów mieszanych, zaś żyzne siedliska gliniaste porastają zespoły grądowe zarówno świeże jak i wilgotne. Siedliska wilgotne oraz bagienne zajmują łęgi olszowe i łęgi jesionowo-olszowe.

Część IV Krainy leżąca w granicach białostockiej Generalnej Dyrekcji Lasów Państwowych charakteryzuje się mniejszą lesistością oraz stosunkowo niską zasobnością drzewostanów. Znaczą część tych drzewostanów stanowią zbiorowiska roślinne pochodzące ze sztucznych zalesień gruntów porolnych.

---