Okres powojenny i czasy współczesne

kupacja sowiecka i niemiecka wyrządziły miastu odczuwalne przez długi okres szkody na wielką skalę. W sumie działania wojenne doprowadziły do zniszczenia ok. ¾ zabudowań przemysłowych i budynków mieszkalnych, a majątek potencjału przemysłowego był dodatkowo splądrowany i rozgrabiony. Pierwszy sumaryczny spis ludności z lutego 1946 roku ustalił liczbę ludności na ok. 47 tys.

Po zakończeniu wojny nie zaprzestano walki zbrojnej przeciw narzuconej Polsce ze wschodu władzy. Ofiarą tej walki był między innymi płk Rybnik, który został skazany i stracony po jednym z pokazowych procesów politycznych w 1946 roku jakie przeprowadzano w obiekcie obecnego kina "Ton". Należy zauważyć, że zbrojny opór na Białostocczyźnie trwał najdłużej i jeszcze w latach pięćdziesiątych odbywały się procesy, egzekucje i zesłania na wschód.

Na bazie kadry profesorskiej przybyłej z Wilna w maju 1945 roku utworzono Wyższe Seminarium Duchowne, a pięć lat później Akademię Medyczną, którą ulokowano w kompleksie Pałacu Branickich. Został on wewnętrznie adaptowany na potrzeby uczelni, przy jednoczesnym przywróceniu dawnej okazałości wystroju zewnętrznego. W tym samym okresie utworzono Wyższą Szkołę Inżynierską-obecnie Politechnikę Białostocką.

W 1951 roku ukazał się pierwszy numer "Gazety Białostockiej", rok później widzów zaprosiło kino "Pokój". Powstawały nowe osiedla, obiekty handlowe, służby zdrowia i dla potrzeb administracji. Odbudowywano zabytki. W 1955 roku działalność zainaugurowała rozgłośnia Polskiego Radia. Tegoż roku uruchomiono kombinat bawełniany "Fasty". Rozwinął się też przemysł spożywczy, budowlany, szklarski, drzewny, metalowy i elektroniczny. Tak więc w wyniku mozolnej i pełnej zaangażowania pracy mieszkańców miasto powracało do normalnego życia.

W 1953 roku powiększono obszar miejski do 71 km² poprzez przyłączenie w całości lub części osiedli wiejskich: Bacieczki, Bacieczki Kolonia, Korycin koło Marczuka, Klepacze, Krupniki, Fasty, Zawady, Ignatki, Dojlidy, Zaścianki oraz miasto Starosielce. Te peryferyjne osady szybko zmieniały swój wygląd na skutek dynamicznie prowadzonych inwestycji budownictwa mieszkaniowego. Modernizowano też stare i wytyczano nowe arterie komunikacyjne /aleja Piłsudskiego/.

Miasto miało wyjątkowo wysokie tempo przyrostu mieszkańców bo aż 77 % w ciągu 10 lat i w 1961 roku liczyło ponad 120 tys. Białystok zmieniał się szybko nie tylko w centrum województwa, ale i całego makroregionu północno-wschodniego.

Na fali burzliwych przeobrażeń społecznych zachodzących w kraju we wrześniu 1980 roku w Białymstoku odnotowano dużą ilość strajków. Coraz aktywniej zaczęła działać powstała wówczas NSZZ "Solidarność", której dużą ilość członków aresztowano po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 roku.


Obecnie Białystok to największa aglomeracja w Polsce północno - wschodniej, która obecnie liczy ponad 290 tys. mieszkańców /przy gęstości zaludnienia 3106 mieszkańców na km²/, stolica województwa podlaskiego i siedziba władz województwa. Pełni funkcję administracyjnego, gospodarczego, naukowego i kulturalnego centrum regionu. Miasto jest dużym węzłem komunikacyjnym, którego oś stanowi linia kolejowa łącząca Warszawę z Wilnem. Obok Lublina i Rzeszowa jest najważniejszym ośrodkiem kulturalnym i uniwersyteckim we wschodniej Polsce. Mieści się tu wiele szkół wyższych, w których w systemie dziennym, wieczorowym i zaocznym kształci się ok. 45 tys. studentów. Białystok uczestniczy w pracach Unii Metropolii Polskich, a ze względu na wyjątkowe walory w 1993 roku jako pierwszy w Polsce został przyjęty do międzynarodowego projektu Sieci Zdrowych Miast - Światowej Organizacji Zdrowia. Administracyjnie w ramach Białostockiej Aglomeracji Miejskiej miasto stanowi jedną gminę miejską, składającą się z 28 osiedli położonych na 102,3 km².

Na dzisiejszy wizerunek Białegostoku składają się pozostałości kolejnych faz jego rozwoju: barokowej - zapoczątko-
wanej zapoczątkowanych przez Wiesiołłowskich, a ostatecznie ukształtowanej przez wielki mecenat rodziny Branickich, XIX-wiecznej - okresu dominacji przemysłu włókienniczego i XX-wiecznej - jako stolicy województwa w niepodległej Rzeczypospolitej, na kolejnych etapach podziałów i reform administracyjnych. Relikty minionych epok są obecnie widoczne zarówno w strukturze urbanistycznej jak i zasobach architektonicznych miasta.

---