Geneza osadnictwa

dkrycia archeologiczne dowodzą, że najstarsze ślady osadnictwa na terenie zajmowanym aktualnie przez Białystok i okoliczne miejscowości datowane są na epokę neolitu /kamienia/. W XV wieku dobra białostockie należały do wielkoksiążęcej Puszczy Bielskiej /w innych źródłach określanej też jako Puszcza Białystok/. Nieliczne wsie i osady chłopskie tworzyły w niej wyspy osadnicze rozrzucone po puszczy i podlegające władzy starych grodów ruskich Suraża i Bielska.

Między rokiem 1437, a na pewno przed 1450 Michał-syn wielkiego księcia litewskiego Zygmunta Kiejstutowicza nadał dobra obejmujące rejon i okolice obecnego Białegostoku panu litewskiemu, Jakubowi Raczce Tabutowiczowi, herbu Łabędź, potomkowi żmudzkiego bojara Klausucia. Zagospodarowywał on sukcesywnie otrzymane ziemie i sprowadził osadników z powiatu lidzkiego. Prawdopodobnie Jakub zbudował pierwszy dwór na wzgórzu zajętym później przez białostocki kościół farny.

Po śmierci Jakuba Raczki dokonał się podział jego dóbr. Najstarszy z nich Mikołaj /Michno/ otrzymał dwór po ojcu, Jan osiadł w Dojlidach i prawdopodobnie miał dwór w miejscu obecnego pałacu po Lubomirskich, Wacław /biskup łucki/ przejął miejsce, gdzie dziś znajduje się pałac Branickich, a dwór Jundziłła mógł istnieć przy trakcie z Dojlid do Zabłudowa. W związku ze skomplikowanymi zmianami własnościowymi, gdzie miały też miejsca rodzinne zabójstwa i przepadki włości na rzecz króla Kazimierza Jagielończyka-dobra białostockie ulegały dodatkowym podziałom.

---